نخود یکی از مهم‌ترین حبوبات دنیاست که در ایران به طور گسترده در مناطق مختلف کشت می‌شود. عملکرد بالای نخود، مقاومت به شرایط نیمه‌خشک، و بازار صادراتی خوب باعث شده بسیاری از کشاورزان به کاشت آن روی بیاورند. اما نحوه کشت اصولی نخود نقش مهمی در بهبود عملکرد، کیفیت محصول و کاهش هزینه‌های تولید دارد.
در این مقاله، مراحل کامل و نکات مهم مربوط به کاشت، داشت و برداشت نخود را مرور می‌کنیم.
1.آماده‌سازی زمین
پیش از هر چیز، انتخاب زمین مناسب نقش اساسی در موفقیت کشت نخود دارد.
شرایط خاک:
خاک‌های لومی شنی یا رسی شنی با زهکشی خوب مناسب هستند.
pH خاک بین ۶ تا 8 ایده‌آل است.
از خاک‌های سنگین یا باتلاقی پرهیز شود.
عملیات شخم:
شخم عمیق در فصل پاییز برای از بین بردن بقایای گیاهی و آماده‌سازی بستر
در بهار، دیسک‌زنی و صاف کردن زمین برای ایجاد بستر مناسب بذر
کاشت مکانیزه نخود با دستگاه ردیف‌کار در زمین زراعی
2.انتخاب بذر مناسب
انتخاب بذر اصلاح‌شده وسالم اهمیت زیادی دارد.
انواع بذر:
بذر کشت پاییزه: باید مقاوم به سرما باشد.
بذر کشت بهاره: باید دارای رشد سریع‌تر و مقاومت در برابر آفات و گرما باشد.
گروه بازرگانی خدایاری می‌تواند تأمین‌کننده انواع نخود دسی، کابلی، و نخود ارگانیک اصلاح‌شده برای کشت پاییزه یا بهاره باشد.
3.زمان کشت نخود
بسته به منطقه و نوع کشت، زمان کاشت تغییر می‌کند:
نوع کشت
زمان مناسب کاشت
پاییزه
مهر تا نیمه آبان
بهاره
اواخر اسفند تا فروردین
نکته: در مناطق با زمستان‌های معتدل، کشت پاییزه عملکرد بیشتری دارد.
4.نحوه کاشت بذر نخود
روش‌های کاشت:
کاشت دستی: برای مزارع کوچک، با فاصله ۲۰–۳۰ سانتی‌متر بین نقاط
کاشت مکانیزه: رایج‌ترین روش در مزارع بزرگ و صنعتی
عمق کاشت:
بسته به نوع خاک و رطوبت: ۳تا ۶ سانتی‌متر
در خاک‌های سنگین، عمق کمتر / در خاک‌های سبک، عمق بیشتر
فاصله کشت:
بین ردیف‌ها: ۳۰تا ۴۵ سانتی‌متر
بین بوته‌ها در ردیف: ۸تا ۱۵ سانتی‌متر
نخود ایرانی با کیفیت بالا در فرآیند کشت اصولی و برداشت مکانیزه
5.تغذیه و کوددهی
نخود گیاهی کم‌توقع است، اما تغذیه مناسب عملکرد آن را افزایش می‌دهد.
کود فسفره: در زمان کاشت به خاک اضافه شود
کود ازته: در صورت نیاز در مراحل اولیه رشد استفاده می‌شود
کود حیوانی پوسیده: در فصل پاییز به خاک افزوده شود
6.آبیاری نخود
نخود نسبتاً مقاوم به خشکی است، ولی برای افزایش عملکرد، آبیاری اصولی مهم است.
وضعیت آبیاری:
در کشت دیم:
نخود اغلب در مناطق با بارندگی طبیعی کاشته می‌شود و کاملاً به میزان و زمان بارش وابسته است. این روش کم‌هزینه است اما عملکرد محصول، کاملاً تحت تأثیر شرایط اقلیمی قرار دارد.
در آبیاری تکمیلی:
در شرایط کم‌بارش یا برای افزایش عملکرد، می‌توان از ۲ تا ۳ نوبت آبیاری در مراحل حساس رشد استفاده کرد.
مهم‌ترین زمان‌های آبیاری:
مرحله گلدهی (برای جلوگیری از ریزش گل‌ها)
مرحله پر شدن دانه (برای افزایش کیفیت و وزن نخود)
آبیاری بیش از حد = افزایش بیماری‌های قارچی + کاهش عملکرد
7.کنترل علف‌های هرز و آفات
علف‌های هرز:
وجین دستی یا استفاده از علف‌کش‌های مجاز
رعایت تناوب زراعی برای کنترل علف‌های مقاوم
آفات و بیماری‌ها:
آفات: شپشک نخود، شته، سوسک نخود
بیماری‌ها: برق‌زدگی، سفیدک، پوسیدگی ریشه
راهکارها: ضدعفونی بذر، تناوب زراعی، سم‌پاشی در زمان مناسب
کشاورزان و بازرگانان نخود
8.برداشت نخود
زمان برداشت نخود بستگی به نوع کشت دارد:
کشت بهاره: اواخر تیر تا مرداد
کشت پاییزه: خرداد تا تیر
نشانه‌های رسیدگی:
زرد شدن برگ‌ها
خشک شدن غلاف‌ها
صدای خش‌خش هنگام تکان دادن غلاف‌ها
نحوه برداشت:
دستی (در مزارع کوچک)
مکانیزه با کمباین مخصوص برداشت حبوبات
پس از برداشت، بذر باید خشک، تمیز و بسته‌بندی مناسب شود تا کیفیت آن حفظ گردد.
نکات کلیدی برای موفقیت در کشت نخود
انتخاب زمان کشت مناسب با اقلیم منطقه
استفاده از بذر اصلاح‌شده و سالم
کنترل منظم آفات و بیماری‌ها
مدیریت بهینه آب، به‌ویژه در دوره گلدهی
رعایت تناوب زراعی برای حفظ حاصلخیزی خاک
سخن پایانی
کشت نخود اگر به صورت اصولی و برنامه‌ریزی‌شده انجام شود، می‌تواند منبع درآمدی پایدار و با سود مناسب برای کشاورزان باشد. در عین حال، خریداران و بازرگانان نیز با تأمین محصول باکیفیت، جایگاه مطمئنی در بازار داخلی و صادراتی پیدا می‌کنند.
گروه بازرگانی نخود خدایاری با تأمین انواع نخودهای تولیدشده از کشت بهاره و پاییزه، همراهی مطمئن برای کشاورزان، کارخانه‌ها و صادرات به سراسر جهان است.
